VEEN, Sjoerd Sieberens van

Sjoerd Si(e)brens van Veen

christen-socialist, is geboren te Nijega (gemeente Smallingerland) op 21 februari 1828 en overleden te Den Haag op 7 augustus 1897. Hij was de zoon van Sieberen Jelles van Veen, winkelier, en Sjoukje Sjoerds Dykstra. Op 20 augustus 1862 trad hij in het huwelijk met Johanna Hage, met wie hij drie zoons kreeg.

Doordat de vader van Van Veen vroeg stierf, moest zijn moeder als werkvrouw de kost verdienen. Van Veen was in 1862 soldaat bij het 2e regiment der infanterie. Als soldaat ging hij naar Oost-Indië en woonde later in Vlissingen, waar hij waarschijnlijk beroepsmilitair was en en nadien werkman en ziekenoppasser. Hij verlangde naar Friesland terug en was in 1881 arbeider in Bergum. Het zwerversbloed in hem maakte, dat hij in 1884 naar Nijehorne (Schoterland) trok, waar zijn vrouw in 1885 overleed. Te Nijehorne richtte hij in 1888 een afdeling van de Sociaal-Democratische Bond op, waarvan hij voorzitter werd. Van 1890 tot 1896 trad hij veel op, vooral in de Friese Zuidoosthoek. Daarbij werd hij steeds als christen-socialist aangekondigd en sprak hij over bijbelteksten en bijbelse onderwerpen. De orthodoxe predikanten vreesden Van Veen. Hij was geen lidmaat van de kerk en sloot aan bij de aloude conventikelpraktijken. Hij liet het revolutionaire van de bijbelse boodschap voelen aan mensen, die de bijbel nog kenden. Vijf maanden voor zijn overlijden ging hij naar Den Haag, waar hij bij zijn zoon introk.

De mensen vonden deze bewogen autodidact van wie men vertelde, dat hij de sabbat hield en eigenlijk jood was, een wat vreemde vogel. Van Veen sprak met het grootste gemak en was een aanhanger van F. Domela Nieuwenhuis, maar of deze zijn optreden heeft gewaardeerd, is de vraag. G.L. van der Zwaag gaf Van Veen in De Klok alle ruimte. De eerste vrijzinnige christen-socialisten verklaarden, dat zij mede door Van Veen in de Friese Zuidoosthoek gehoor vonden. Een doorbraak in de kerkelijke orthodoxie hebben hij en enkele geestverwanten niet gebracht.

Literatuur: 

J.J. Kalma, 'Wie was Sjoerd Sibrens van Veen?' in: Leeuwarder Courant, 2.11.1974; J.J. Kalma, 'Sjoerd Siebrens van Veen' in: TvSG, september 1975, 260-262; J. Frieswijk, Socialisme in Friesland (Amsterdam 1977) 60.

Portret: 

S.S. van Veen, geen portret bekend; advertentie uit: Friesch Volksblad, 17.6.1891

Handtekening: 

Huwelijksakte van Van Veen/Hage dd 20 augustus 1862. Arch 25 Reg VLI-H-1862, akte 43; akteplaats Vlissingen. Als bruidegom.

Auteur: 
J.J. Kalma
Oorspronkelijk gepubliceerd in: 
BWSA 2 (1987), p. 161
Laatst gewijzigd: 

22-07-2017 (voornaam, voornaam vader en beroep in Vlissingen gecorrigeerd)